Μνήμη και οραματισμός

   Σε προηγούμενη δημοσίευση είχαμε αναφερθεί στο ρόλο της μνήμης στην εικαστική δημιουργία. Πέρα από τις ασκήσεις που αναφέρονται στο βιβλίο του Lecoq, αξίζει να αναφερθούν εν τάχει κάποια πράγματα για τον ρόλο του οραματισμού (visualization) στην ανάπτυξη της μνήμης και της φαντασίας. Οραματισμός είναι η χρήση της εκπαιδευμένης φαντασίας για την ανάπτυξη ικανοτήτων και την επίτευξη αποτελεσμάτων σε ψυχολογικό και υλικό επίπεδο. Έχει μελετηθεί από επιστήμονες ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες και μεταξύ άλλων έχει χρησιμοποιηθεί από αθλητές, συγγραφείς, ηθοποιούς, μουσικούς, ασθενείς και άλλους πολλούς για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων και αποτελεσμάτων. 

   Για παράδειγμα, έγιναν μελέτες με αθλητές και διαπίστωσαν ότι εκείνοι που αφιέρωναν το 75% του χρόνου τους σε νοητική προπόνηση και μόνο το υπόλοιπο 25% σε κανονική, πετύχαιναν καλύτερες επιδόσεις από εκείνους που έκαναν μόνο κανονική προπόνηση. Ηθοποιοί που χρησιμοποιούν τη μέθοδο Stanislavski χρησιμοποιούν με παρόμοιο τρόπο την φαντασία για να μπουν στο πετσί του ρόλου τους, ενώ μουσικοί (όπως μας λέει για παράδειγμα η διάσημη πιανίστα Angela Hewitt σ' αυτό το βίντεο) μπορεί να παίζουν την παρτιτούρα μέσα στο μυαλό τους για ώρες προτού να την παίξουν στο όργανό τους. Το θέμα είναι ανεξάντλητο και οι εφαρμογές απεριόριστες. Όσον αφορά τις εικαστικές τέχνες, το βασικό είναι να αναπτυχθεί η προσοχή και η παρατηρικότητα, πρώτα παρατηρώντας και απομνημονεύοντας μορφές και στη συνέχεια ανακαλώντας αυτές τις μορφές στη μνήμη, ξανά και ξανά μέχρι η απομνημόνευση και η ανάκληση να γίνουν δεύτερη φύση.

Αφροδίτη : γλαυκόν κάλος

Φωτογραφία © Trustees of the British Museum

Κύλικα. Ζωγράφος του Πιστόξενου, 480 π.χ. Η Αφροδίτη πάνω σε κύκνο. Φέρει δύο επιγραφές: ΑΦΡΟΔΙΤΗ - ΓΛΑΥΚΟΝ ΚΑΛΟΣ

Το χρώμα της γης στα έργα του Τζον Κόνσταμπλ

   Σύμφωνα με την παράδοση, o προστάτης και φίλος του Τζον Κόνσταμπλ, Σερ Τζώρτζ Μπόμοντ πίστευε ότι "ένας καλός πίνακας, όπως κι ένα καλό βιολί, πρέπει να είναι καφέ." Από μία άποψη αυτό εξηγεί γιατί στα τελειωμένα έργα του Κόνσταμπλ κυριαρχούν οι γήινες αποχρώσεις και οι πεσμένοι τόνοι. Από την άλλη, σύμφωνα πάλι με την παράδοση, ο Κόνσταμπλ στο άκουσμα αυτών των λόγων του ακαδημαϊκού και ευγενή φίλου του, διαμαρτυρήθηκε παίρνοντας ένα βιολί και ακουμπώντας το στο γρασίδι προκειμένου να του δείξει τη διαφορά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέχρι την εποχή που εμφανίστηκε ο Τέρνερ τα γαιώδη χρώματα με το μπιτούμ, τα κίτρινα βερνίκια και τους πεσμένους τόνους κυριαρχούσαν στη δυτική ζωγραφική, αφού το χρώμα φαινόταν να έχει κρυφτεί. 

   Υπάρχει όμως ένα παράδοξο στη ζωγραφική του Κόνσταμπλ. Πέρα από τις άπειρες σπουδές που είχε κάνει ουρανού και συννέφων -σε βαθμό που άγγιζε την τέχνη του μετεωρολόγου- ο Κόνσταμπλ είχε την περίεργη συνήθεια, να ζωγραφίζει έργα τα οποία έχουν μείνει ως προσχέδια, τα οποία όμως ήταν σε κανονικό μέγεθος και πολλές φορές έφταναν τα δύο μέτρα. Πολλά δε από αυτά τα προσχέδια και ημιτελή έργα είναι τόσο τολμηρά στο χρώμα και τη μανιέρα τους που ήδη προσεγγίζουν καθαρά τον Ιμπρεσσιονισμό και τα σύγχρονα ρεύματα. Άλλωστε, η επιρροή του στη Γαλλική τοπιογραφία είναι γνωστή και τεκμηριωμένη. Έτσι, καταλήγουμε να υποψιαζόμαστε ότι ο λόγος που η γη του Κόνσταμπλ είναι τόσο σκοτεινή, ίσως να μην βρίσκεται ούτε στα καφετιά βιολιά του Σερ Τζωρτζ, ούτε στην ανάγκη συμβιβασμού με τον ακαδημαϊσμό της εποχής του. 

   Όχι. Ο μόνος λόγος που στα τοπία του Τζον Κόνσταμπλ ό,τι βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα διακρίνεται με δυσκολία είναι γιατί τον τυφλώνει το φως του ουρανού.